Άρθρο Γ.Λαμπάκη
Ο Γεώργιος Δ. Λαμπάκης (1854-1914) υπήρξε πνευματική, πολιτιστική και κοινωνική φυσιογνωμία του 19ου και 20 αιώνα. Ως Βυζαντινολόγος αρθρογράφησε σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, παρατηρώντας την κατάσταση των μνημείων της Ελλάδας άλλοτε με θαυμασμό που βρέθηκαν άνθρωποι να υπερασπιστούν τα Χριστιανικά μνημεία και άλλοτε με πόνο για την αδιαφορία των αρμοδίων.
Ως θαυμαστής του Ελληνικού πνεύματος που προσπαθούσε να ενισχύσει τους Αρχαίους Ελληνικούς δεσμούς με την νέα Ελληνική πραγματικότητα μετέφερε σημαντική γνώση σε κάθε του γραφή.
Το ίδιο συνέβη και στο άρθρο του με τίτλο “Η Μονή Καισαριανής και την Κυλλοῦ Πἠρα τῶν ἀρχαἰων” στην εφημερίδα Δελτίον Της Εβδομάδας, 13 Μαίου 1884.
“Η Μονή Καισαριανής και η Κυλλοῦ Πὴρα των αρχαίων”
Η Μονή Καισαριανής, βρίσκεται στους πρόποδες του Υμηττού, αφιερωμένη στην Θεοτόκο γιορτάζεται 21 Νοεμβρίου. Ο Ναός βρίσκεται στο μέσο περίπου της δυτικής πλαγιάς ανάμεσα σε μέρος του υπέροχου δάσους του Υμηττού. Κατά πάσα πιθανότητα χτίστηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο, περίπου στο 1100, η οποία είναι η χρονολογία κατασκευής της διατηρημένης εκκλησίας (το καθολικό της μονής).
Η Ιστορία λέει πως στο σημείο υπήρχε ναός της Αφροδίτης και δίπλα σε αυτόν υπήρχε πηγή που ανάβλυζε νερό και ήταν αφιερωμένη στη θεά των ερώτων. Η πηγή ονομαζόταν Κυλλοῦ Πἠρα ή Κυλλουπήρα ή Καλλοπούλα και το νερό της θεωρείτε, έως τώρα, θαυματουργό αφού βοηθά στην τεκνοποίηση.
Η πηγή αυτή θεωρούταν και πηγή του Ηριδανού ποταμού καθώς τα νερά του έφταναν στον Ιλισσό.
Τοποθεσία της πηγής
Σε αυτό το σημείο υπάρχει μια διαφωνία για την τοποθεσία την πηγής. Κάποιοι υποστήριζαν πως η Κυλλοῦ Πἠρα των αρχαίων είναι πίσω από την Μονή, η γνωστή βρύση με μαρμάρινο κριό. Ο Γεώργιος Λαμπάκης , όμως στηρίζει πως η πηγή βρίσκεται 4 -5 λεπτά νοτιότερα της μονής μέσα σε ένα ερημοκλήσι, γνωστή με το όνομα αγίασμα. Δίνει τρία επιχειρήματα για να στηρίξει την άποψη αυτή. Πρώτον, η πηγή αυτή από τους αρχαίους χρόνους ονομαζόταν ιερή πηγή, ως μοναδική πηγή που μπορούσαν να προμηθευτούν νερό. Δεύτερον, η ακριβής εξέταση ως προς την όψη δείχνει πως είναι έργο αρχαίας τέχνης και τρίτον, ούτε η Καλοπούλα ούτε η βρύση είναι πηγή. Για την μεν Καλοπούλα θεωρεί πως πρόκειται για ένα σύγχρονο υδραγωγείο και την δε βρύση είναι έργο νεότερης τέχνης.
Η πηγή του αγιάσματος είναι περίπου 1,5 μέτρου βάθους και 1 πλάτους.
Αναφέρεται πως τις ημέρες της αναλήψεως στην πηγή έψαλλαν αγιασμός ενώ ο κόσμος πίστευε πως μόνο εκείνη την ημέρα έρεε νερό από την πηγή.
Η παρουσία λειψάνων προχριστιανικής τέχνης στον περίβολο του ναού αποδεικνύει πως στο σημείο υπήρξε “Ναός Εθνικός”, όπως να φέρει ο Γ.Λ. στο άρθρο του. Απομεινάρια από κίονες Ιωνικού ρυθμού και πλίνθους αρχαίας τέχνης, μάρμαρα γύρω από τον ναό μαρτυρούν πως υπήρξε προχριστιανικός ναός.
Άγιος Ταξιάρχης και Άγιος Μάρκος
Λίγο πιο πέρα από την Μονή Καισαριανή, 8 -10 λεπτά προς τα δυτικά βρίσκονταν και εξακολουθούν, οι εκκλησία των Ταξιαρχών, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως κοιμητήριο της Μονής και η ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Μάρκου (αναφέρεται ως λατινική εκκλησία).
Στον περίβολο του ναού των Ταξιαρχών υπάρχουν διάφορα λείψανα αρχαίας τέχνης και τρία κιονόκρανα Ιωνικού ρυθμού.
Παρατηρεί δε πως πολλοί αρχαίοι ναοί χτισμένοι προς τιμήν μιας θεότητας μεταβλήθηκαν σε Χριστιανικούς ναούς.
Ονομασία Μονής Καισαριανής
Προς το τέλος του άρθρου ασχολείται με την ονομασία της Μονής. Μια πρώτη εκδοχή αναφέρει ότι ίσως η Μονή πήρε την ονομασία της από τον ηγούμενο Καισάριο, ο οποίος έδωσε τα κλειδιά της πόλης στον Μωάμεθ Β΄το 1458 και για να τιμήσουν την πίστη του στον κατακτητή του δόθηκε η Μονή, που έως τότε ήταν ερειπωμένη
Μια ακόμα εκδοχή αναφέρει πως υπήρξε εύρημα αλληλογραφίας χρονολογίας 1215 από το νησί Κω με αποστολέα τον Μιχαήλ Ακομινάτο προς τον Ηγούμενο της Μονής “τῶ Καθηγουμἐνω τῆς σεβασμίας Μονῆς τῆς Καισαριανῆς”.
Παρακάτω μπορείτε να δείτε ολόκληρο το άρθρο του Γ.Λαμπάκη
Δελτίον Της Εβδομάδος
13 Μαίου 1884
